Türkiye Cumhuriyeti' nin önsözünün yazıldığı, Kurtuluş Savaşımızdan önce gerçekleştirilen en büyük mücadelemiz olan Çanakkale Savaşlarının geçtiği Tarihi Gelibolu Yarımadası herkesin görmesi gereken yerdir.
1. Dünya Savaşı' nda Çanakkale Savaşları' nın merkezi olan, insanoğlunun tüylerini ürperten, tarifsiz bir duygu yoğunluğunun içine sürükleyen ve bu vatanın evladı her kişinin o havayı soluyarak öğrenmesi gereken bir destanın yazıldığı yerdir Tarihi Gelibolu Yarımadası. Tarihi Gelibolu Yarımadası güney ve kuzey olarak iki ayrı etapta gezilebilir. Bir günde gezebileceğiniz gibi 1 haftaya da yayarak tarihi yaşayabilirsiniz. Tarihi Gelibolu Yarımadası Milli Mücadele tarihimizde önemli bir yere sahip olmasının yanında bitki örtüsü ve denizi açısından da nadir güzellikteki yerlerden birisidir. Bölge hakkında detaylı bilgiye Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı' nın web sitesinden ulaşabilirsiniz. Tarihi Gelibolu Yarımadası'nda kendi özel aracınız ile gezebileceğiniz gibi Çanakkale' deki seyahat acentalarının düzenlediği günübirlik ve özel profesyonel rehberli turlar ile daha detaylı bir şekilde tarihi yaşayabilirsiniz.
Fatih Sultan Mehmet tarafından Çanakkale Boğazı' nın savunması için boğazın iki yakasına yaptırdığı kalelerden Avrupa kıyısında olanıdır. Kalenin isminin "Denizin Kilidi" anlamında Kilid-ül Bahir olduğu bilinmektedir.
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul Boğazı'na Rumeli Hisarı'nı yaptırarak Karadeniz ile Marmara Denizi arasındaki deniz seyrü seferlerini kontrol altına aldığı gibi Çanakkale Boğazı' nın en dar yerine de karşılıklı iki kale yaptırmıştır. Anadolu yakasında Kale-i Sultaniye (ÇimenlikKalesi), Avrupa yakasında ise Kilitbahir Kalesi bulunmaktadır. Kale top atışlarının etkili ve isabetli olabilmesi için Boğaz' ın en dar bölgesine konumlandırılmıştır. Çanakkale'deki Çimenlik Kalesi ile paralel konumda bulunması nedeniyle de karşılıklı top ateşleri kesişmekte ve bir geminin geçebileceği, topların ulaşamadığı bir ölü alan bulunmadığından dolayı Boğaz'dan geçmek son derece zor hale gelmekteydi. 1462-63 yıllarında yapılan kale, 1541 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından restore edilmiş, bu restorasyon esnasında güney kısmı çevreleyen bir sur duvarıyla dış uçta bir kule (Sarıkule) inşa edilmiştir. Kale, 1870 yılında Sultan Abdülaziz tarafından ikinci kez restore edilmiştir. Kalenin havadan görünümü yonca şeklinde olup kendine özgü bir mimarisi vardır.
Kilitbahir Kalesi tarihi ve mimarisi açısından görülmesi gereken yerlerden birisidir.
Çanakkale Deniz Zaferi' nin kazanılmasında çok önemli bir yeri bulunan Seyit Onbaşının Anıtı ve hikayesi sizi bekliyor.
Çanakkale Savaşları sırasında top yükleme sistemi isabet aldığı için 276 kglık mermiyi topa yükleyip ateşleyerek boğazı geçmeye çalışan İngiliz Deniz Kuvvetleri' nden Ocean zırhlısının batırılmasında büyük rolü olan Seyit Onbaşı için dikilen anıt burada bulunmaktadır.
Çanakkale Destanı' nın bir parçası olan Seyit Onbaşı Anıtı' nı mutlaka görmelisiniz.
Gelibolu Yarımadası’ nın en çok ziyaret edilen ana ziyaret noktası olan Çanakkale Şehitler Abidesi, Eski Hisarlık Burnu üzerinde yer almaktadır. İkinci Anafartalar Zaferi’ nin 45. yıldönümü olan 21 Ağustos 1960 tarihi ziyarete açılan Çanakkale Şehitler Abidesi, Çanakkale Muharebeleri’ nde şehit düşen tüm askerlerimizi simgelemekte ve onların anısını yaşatmaktadır. Mimarı Doğan Erginbaş’ ın kendi ifadesiyle abide tüm coğrafyalardan gelen şehitlerimizin toplu bir şekilde göğe yükselişini temsil etmektedir. Ayaklarının üzerinde muharebe anlarını yansıtan kabartma rölyefler bulunmaktadır.
Her yıl özellikle de 18 Mart Tarihinde vatanın her karış toprağından birçok kişiye ev sahipliği yapan Çanakkale Şehitler Abidesi size bu vatanın nasıl savunulduğunu hissettiriyor. Çanakkale Muharebeleri’ nde şehit düşen tüm askerlerimizi simgelemekte ve onların anısını yaşatmakta olan Çanakkale Şehitler Abidesi her vatan evladının görmesi gereken yerdir.
Seddülbahir Kalesi Çanakkale Boğazı'nın girişini savunmak amacıyla Anadolu yakasındaki Kumkale ile birlikte 1659 yılında inşa ettirilmiştir.
Seddülbahir'in inşası, Venediklilerle Girit Adası üzerinde süregelen uzun savaşın yeniden başlaması ile birlikte, Kilitbahir ve Kale-i Sultaniye'nin Boğaz savunması için yetersiz kaldığı düşünüldüğü için başlatılmıştır. Bu sebeple, karşı kıyıdaki Kumkale ile birlikte Seddülbahir Kalesi, Venediklilerin Boğaz saldırılarının karşılandığı ilk savunma hattını oluşturmak amacı ile inşa ettirilmiştir. IV. Mehmet'in annesi, Hatice Turhan Sultan tarafından yaptırılmıştır. Kale, Çanakkale Muharebeleri sırasında 12 adet top ile savunmaya katılmıştır. 3 Kasım 1914'te müttefikler tarafından bombalanmış olup bu saldırı ile Türk tarafı ilk şehitlerini vermiştir. Sonraki süreçte Birleşik Filo, Boğaz'ın giriş kısmındaki savunmayı yok etmek için 19 Şubat 1915 ve 25 Şubat 1915'te kaleyi tekrar hedef almıştır. Bu saldırılar ile birlikte Seddülbahir Kalesi etkisiz hale getirilmiştir. 26 Nisan 1915 tarihinde İngilizler tarafından; 27 Nisan 1915 tarihi itibariyle de Fransızlar tarafından ele geçirilmiştir.
Seddülbahir Kalesi konum olarak boğazın giriş noktasında olup Çanakkale Savaşları' nda ilk şehitlerin verildiği yerdir.
25 Nisan 1915' te Çanakkale Kara Savaşları' nın başlangıcını oluşturan yerdir.
Çanakkale Boğazı' nı denizden geçemeyeceğini anlayan İtilaf Devletleri çıkarma hazırlıklarını tamamlamış ve 25 Nisan 1915' te bu koya ANZAC (Australia and New Zealand Army Corps - Avustralya ve Yeni Zellanda Kolordusu) birliklerinin çıkarmasının başlamasıyla Çanakkale Kara Savaşları başlamıştır. Koy yaklaşık 900 metre uzunluğunda, dar bir kumsal sonrası dik yamaçlardan oluşmaktadır. 1985 yılında koya Anzak Koyu adı verilmiştir.
Çanakkale Kara Savaşları' nın başladığı bu yer görülmesi gereken bir noktadır.
Çanakkale Savaşları' nda Kanlısırt 5 gün süren saldırılar boyunca çok çetin geçen savaşlara tanıklık eder.
6 Ağustos saldırılarında müttefik askerleri Anafartalar Ovası’ nda yapacakları taarruzda başarılı olmak için ilk olarak Kanlısır' ta saldırır. Böylece Türk askerini yapılacak saldırı konusunda şaşırtmak istemiştir. Kanlısırt 5 gün süren saldırılar boyunca çok çetin geçen savaşlara tanıklık eder. Bugün bu kutlu tepede yer alan kitabede ki sözler bu bölgede çarpışmış ve fedakarlıklar sergileyen 16. Tümen' e aittir. Kitabede: “Anzak kolordusu 6-7 Ağustos 1915’de Anafartalar bölgesine çıkarma yapan 9. İngiliz kolordusunun hedefine ulaşmasını kolaylaştırmak amacıyla 19. ve 16. tümenlerin savunduğu Arıburnu cephesinde ki Türk kuvvetlerini yerinde tutmak için taarruz etti. 16. tümen birlikleri çok çetin çarpışmalarda 1520 şehit, 4750 yaralı vermesine rağmen Kanlısırtı kahramanca savundu.” yazmaktadır.
Çanakkale Savaşları' nın dönüm noktalarından biri olan Kanlısırt görülmesi gereken yerlerden biridir.
57.Piyade Alayı Anıtı, Çanakkale Savaşları sırasında kahramanlıkları destanlaşan ve tamamı şehit olan 57. Piyade Alayı Şehitleri anısına yapılmıştır.
25 Nisan 1915’te çıkarma başlamış, düşman Merkeztepe-Kanlısırt hattına kadar ilerlemişti. 19.Tümen Komutanı Mustafa Kemal kendi insiyatifi ile 57.Piyade Alayını savaşa sürmüş ve bu yiğit alay, Kocaçimen Tepe’den Conkbayırı yönünde adeta bir sel gibi akarak düşmanı geriye atmıştır.
Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün "Ben size taarruz emretmiyorum. Ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve kumandanlar gelebilir." emriyle ölümüne savaşan 57. Piyade Alayının anıtı görülmeye değerdir.